Een andere plek waar drank genuttigd wordt, is de beroemde plek Göbekli Tepe — navelheuvel. Het grote tempelcomplex staat op het hoogste punt van een langgerekte bergketen, ongeveer 13 km ten noordoosten van Şanlıurfa, een stad in het zuiden van Turkije. Het is in gebruik geweest van 10.000 tot 8000 v .Chr. Tweeduizend jaar lang komen daar mensen bij elkaar om feest te vieren, rituelen uit te voeren en er wordt veel gegeten en
gedronken. Als er elk jaar of in elk geval regelmatig grote feesten worden gehouden moet je zeker weten dat er genoeg te eten en te drinken is. Een groot tempelcomplex in een tijd dat er alleen maar jager-verzamelaars zijn en nog geen landbouw, maar er is wel brood en bier.1 Göbekli Tepe — om het in de context van de geschiedenis te plaatsen — is 8000 jaar ouder dan Stonehenge.
Een sprong in de tijd, de opkomst van de eerste steden. Bier is het water van die tijd, wijn wordt gedronken door de koningen. Bier wordt vaak gebrouwen met behulp van brood en er zitten veel broodresten in. Die resten worden gefilterd of het bier wordt uit een rietje gedronken, met zijn allen rondom een grote kelk waarbij het residu achter blijft.
Hendrik Spiering noemt in de documentaire Bier, oerdrank en genetisch experiment het de grote middeleeuwse water mythe dat de mensen alleen maar bier drinken, omdat het water te smerig is en dat ze permanent dronken zijn. Als in de middeleeuwen iedereen ’s morgens al begint, zegt hij, kan je je afvragen hoe ze die hoge kathedralen hebben gebouwd of de complexe middeleeuwse filosofie hebben kunnen ontwikkelen.
Het bier is zwak, 2 à 5 procent. Vijf is al veel. Ze weten dat je water moet koken als je het niet vertrouwt, zegt hij. Maar er is wel een grote liefhebberij voor bier. Na het Romeinse Rijk zie je dat waar het kan wijn gedronken wordt, maar Duitsland, Nederland, België en Engeland dat zijn de klassieke biergebieden. Tot 1100, de vroege middeleeuwen, wordt er gewoon thuis bier gemaakt. Kloosters en paleizen hebben hun eigen keuken en die maken op iets grotere schaal bier. In de elfde eeuw ontstaan de eerste brouwerijen. Stadsbrouwerijen. Die zijn nauw verbonden met het bestuur van de stad omdat bier een van de producten is waar je makkelijk belasting op kan heffen. Voor de smaak wordt er gruit aan het bier toegevoegd en dat is een kruidenmengsel met als belangrijkste factor de wilde gagel. Dat gruit, is de kern van de belasting. Dit verandert zodra de Duitsers hop gaan gebruiken om het bier smaak te geven. Ze introduceren het Reinheitsgebot in 1516. Er mag alleen water, gerst en hop worden gebruikt. Later komt daar gist bij waardoor er toch veel variatie in smaak kan zijn. Deze warenwet beschermt Duitse bierdrinkers tot op de dag van vandaag tegen gevaarlijke ingrediënten. Andere landen blijven naar hartenlust experimenteren met toevoegingen zoals vruchten, kruiden en suikers.2
In de negentiende eeuw wordt het bier niet meer uit kruiken gedronken maar in doorzichtige drinkglazen. Je kan nu beter zien hoe troebel het bier is. Het ziet er niet zo smakelijk uit. Dat is de geboorte van pils, een helder bier.
uit: anna’s Souvenir
1 NRC. (2022, 5 januari). Onbehaarde Apen LIVE. Bier: oerdrank en genetisch experiment. https://www.nrc.nl/nieuws/2022/01/05/herhaling-onbehaarde-apen-live-bier-oerdrank-en-genetisch-experiment-a4075761
2 Reinheitsgebot, wat is dat? | Duitse warenwet voor bier. (z.d.). biernet.nl. https://www.biernet.nl/algemeen/weetjes/wat-is-het-reinheitsgebot
